Ang rabies ay isang malubhang sakit na maaaring magdulot ng kamatayan kung hindi agad maagapan. Ito ay dulot ng rabies virus na karaniwang naipapasa sa tao sa pamamagitan ng laway ng hayop na may rabies, kadalasan ay sa pamamagitan ng kagat o kalmot. Isa sa pinakamahalagang hakbang upang maiwasan ang panganib na dulot ng rabies ay ang agarang pagpapabakuna o pagpapaturok ng anti-rabies vaccine. Napakahalaga ng tamang kaalaman ukol sa kung kailan dapat magpaturok ng anti-rabies upang mapanatili ang kaligtasan ng kalusugan at maiwasan ang nakamamatay na epekto ng virus na ito.
Ano ang first aid kapag nakagat ng aso o pusa?
Sa sandaling makagat ng aso o anumang hayop na pinaghihinalaang may rabies, mahalagang kumilos agad upang mabawasan ang posibilidad ng impeksiyon. Una sa lahat, ang unang hakbang ay ang wastong paglilinis ng sugat. Agad na hugasan ang sugat gamit ang maligamgam na tubig at sabon sa loob ng 10 hanggang 15 minuto. Mahalaga ito dahil nakakatulong ito sa pagtanggal ng virus na maaaring pumasok sa sugat. Pagkatapos hugasan, maglagay ng antiseptic o alkohol upang mapuksa ang mga mikrobyo sa sugat. Gayunpaman, ang wastong paglilinis lamang ay hindi sapat upang mapigilan ang rabies, kaya kailangang sumailalim sa anti-rabies vaccination.
Kailan dapat magpaturok kapag nakagat ng aso o pusa?
Ayon sa mga eksperto sa kalusugan, dapat agad magpaturok ng anti-rabies vaccine kung ang kagat ay mula sa isang hindi kilala, ligaw, o hindi nabakunahang hayop. Kung ang asong kumagat ay pagala-gala at hindi mababantayan sa loob ng 10 hanggang 14 na araw, kailangang sumailalim sa kumpletong anti-rabies treatment. Sa kabilang banda, kung ang kagat ay mula sa isang alagang aso na kumpleto sa bakuna laban sa rabies at maaaring obserbahan sa loob ng 14 na araw, maaaring hindi kailanganin ang agarang pagpapabakuna. Subalit, ang doktor lamang ang makapagpapasya kung kinakailangan ito base sa kalagayan ng sugat at kondisyon ng hayop.
Ang pagpapabakuna laban sa rabies ay isinasagawa sa pamamagitan ng post-exposure prophylaxis o PEP. Ang PEP ay isang serye ng mga turok na naglalayong maiwasan ang pagkalat ng rabies virus sa katawan. Kinakailangan ang unang dosis ng bakuna sa lalong madaling panahon pagkatapos ng exposure. Kasabay nito, maaaring iturok din ang rabies immunoglobulin (RIG) kung ang sugat ay malalim, nasa maselang bahagi ng katawan, o kung ang hayop ay pinaghihinalaang may rabies. Ang rabies immunoglobulin ay nagbibigay ng agarang proteksyon habang ang bakuna ay nagsisimula pa lamang na bumuo ng kaligtasan sa loob ng katawan.
Ilang turok ng anti rabies vaccine ang kailangan kapag nakagat ng aso?
Karaniwan, ang anti-rabies vaccination ay binubuo ng apat hanggang limang turok na ibinibigay sa loob ng 14 hanggang 28 araw. Ang unang dosis ay ibinibigay kaagad pagkatapos ng kagat, kasunod nito ay ang pangalawang dosis sa ika-3 araw, pangatlo sa ika-7 araw, pang-apat sa ika-14 araw, at kung kinakailangan, panglima sa ika-28 araw. Mahalagang sundin ang tamang iskedyul ng pagbabakuna upang matiyak ang epektibong proteksyon laban sa rabies. Ang hindi pagsunod sa tamang iskedyul ay maaaring magresulta sa kakulangan ng proteksyon, na maaaring magdulot ng panganib sa buhay ng nakagat na tao.
Bukod sa oras ng pagbabakuna, mahalagang isaalang-alang ang kalagayan ng sugat at ang uri ng kagat. Kung ang sugat ay malalim, malawak, o nasa sensitibong bahagi ng katawan gaya ng ulo, mukha, o leeg, mas mataas ang panganib ng impeksiyon kaya’t dapat agad na magpaturok ng anti-rabies vaccine. Sa mga kaso ng simpleng kalmot o gasgas, maaaring kumonsulta muna sa doktor upang malaman kung kinakailangan ng bakuna. Gayunpaman, kahit gaano kaliit ang sugat, hindi dapat ipagsawalang-bahala ang panganib ng rabies sapagkat ang virus ay maaaring pumasok sa katawan sa pamamagitan ng maliliit na sugat o galos.
Bakit kailangan magpaturok agadd ng anti rabies vacinne kapag nakagat ng aso?
Isa rin sa mga dahilan kung bakit kailangang magpaturok agad ay ang mahabang incubation period ng rabies virus. Ang incubation period ay ang panahon mula sa pagkakahawa hanggang sa paglitaw ng sintomas. Karaniwan, tumatagal ito ng dalawa hanggang tatlong buwan, ngunit maaari rin itong maging kasing-ikli ng ilang linggo o kasing-haba ng isang taon. Kapag lumitaw na ang sintomas ng rabies, kadalasan ay huli na ang lahat at hindi na ito nagagamot. Ang unang palatandaan ay maaaring may kasamang lagnat, pananakit ng ulo, at pangangalay. Sa paglala, nagkakaroon ng matinding pagkairita, takot sa tubig (hydrophobia), pagkalito, at pagkaparalisa, na kadalasang humahantong sa kamatayan.
May case ba na pwedeng hindi magpaturok kaagad ng anti rabies vaccine?
Sa mga kaso kung saan ang aso ay pagmamay-ari ng isang tao at kumpleto sa anti-rabies vaccination, maaaring hindi agad kailanganin ang buong serye ng bakuna. Sa ganitong pagkakataon, maaaring obserbahan ang aso sa loob ng 10 hanggang 14 araw upang malaman kung nagpapakita ito ng sintomas ng rabies. Kung ang aso ay nananatiling malusog pagkatapos ng panahong ito, maaaring hindi na ituloy ang iba pang dosis. Gayunpaman, kung may kahit kaunting pagdududa sa kalusugan ng hayop, dapat ipagpatuloy ang buong serye ng bakuna.
Bukod sa agarang pagpapabakuna, mahalagang mag-ingat upang maiwasan ang pagkakagat ng aso o ibang hayop. Iwasan ang pakikisalamuha sa mga hindi kilalang aso, lalo na sa mga pagala-gala. Sa mga may alagang hayop, siguraduhing regular silang nababakunahan laban sa rabies at panatilihin silang ligtas at malusog. Sa oras na makagat ng aso, huwag mag-atubiling kumonsulta agad sa pinakamalapit na ospital o health center upang matukoy ang tamang hakbang na dapat gawin.
Conclusion
Sa kabuuan, ang tamang panahon upang magpaturok ng anti-rabies ay kaagad pagkatapos makagat ng aso, lalo na kung ito ay hindi kilala, ligaw, o hindi sigurado kung nabakunahan laban sa rabies. Ang mabilis na aksyon ay maaaring magligtas ng buhay dahil ang rabies ay isang nakamamatay na sakit na walang lunas sa oras na lumitaw ang sintomas. Sa pamamagitan ng tamang kaalaman, wastong pag-aalaga sa sugat, at pagsunod sa payo ng mga propesyonal sa kalusugan, maaaring maiwasan ang malubhang epekto ng rabies at mapanatili ang kalusugan at kaligtasan ng bawat isa.
10 Halimbawa ng Clinic para sa nakagat ng aso sa Davao city
- City Health Office (CHO) Main Office
- Address: Magallanes Street, Davao City
- Services: Anti-rabies vaccination, consultation
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- Animal Bite Treatment Center (ABTC) – Toril
- Address: Toril, Davao City
- Services: Anti-rabies vaccination, consultation
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- Animal Bite Treatment Center (ABTC) – Mintal
- Address: Mintal, Davao City
- Services: Anti-rabies vaccination, consultation
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- Animal Bite Treatment Center (ABTC) – Calinan
- Address: Calinan, Davao City
- Services: Anti-rabies vaccination, consultation
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- Animal Bite Treatment Center (ABTC) – Marilog
- Address: Marilog, Davao City
- Services: Anti-rabies vaccination, consultation
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- Animal Bite Treatment Center (ABTC) – Sasa
- Address: Sasa, Davao City
- Services: Anti-rabies vaccination, consultation
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- Animal Bite Treatment Center (ABTC) – Bunawan
- Address: Bunawan, Davao City
- Services: Anti-rabies vaccination, consultation
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- Animal Bite Treatment Center (ABTC) – Paquibato
- Address: Paquibato, Davao City
- Services: Anti-rabies vaccination, consultation
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- IVAX Animal Bite and Vaccination Center – Calamba Laguna
- Address: Bucal Calamba City Laguna (Infront of JP Rizal Hospital)
- Services: Pre-exposure and post-exposure anti-rabies vaccination, affordable prices, trained vaccinators
- Clinic Hours: 7:00 AM – 12:00 AM daily
- Contact: Globe – 09062509170, Smart – 09282828449, PLDT – (049)550-4063
- Animal Bite Center Davao – Drip Bar Clinic
- Address: Not provided
- Services: Anti-rabies vaccination
- Clinic Hours: Open everyday
Iba pang mga babasahin
Bakit Masakit ang Kagat ng Surot?
Paano mawala ang surot sa higaan?
Parehas lang ba ang anti rabies ng pusa at aso?
Epekto ng rabies sa buntis, pwede ba ang anti rabies sa buntis?
